برخی از مواقع، پزشکان برای تشخیص اختلالات و بیماری‌های بدن، تصویربرداری پزشکی را توصیه می‌کنند. روش‌های مختلفی برای تصویربرداری از بدن و اندام‌ها وجود دارد که هر کدام دارای ویژگی‌های خاص و کاربردهای معینی هستند. از جمله این روش‌های تصویربرداری می‌توان به سونوگرافی، ام آر آی، رادیولوژی، اسکن رادیوایزوتوپ و سی‌تی‌اسکن اشاره کرد. اگر تمایل دارید با این روش‌های تصویربرداری بیشتر آشنا شوید با ما همراه باشید.
سونوگرافی یکی از روش‌های تصویربرداری پزشکی است که با استفاده از آن و از طریق امواج صوتی با فرکانس بالا به مشاهده اندام‌ها و ساختارهای داخل بدن می‌پردازند. با سونوگرافی می‌توان به مشاهده بخش‌هایی از بدن مثل قلب، رگ‌های خونی، کلیه، کبد و . … پرداخت. برخلاف برخی از معاینات پزشکی که در آن‌ها اشعه ایکس وجود دارد، این نوع تصویربرداری اشعه‌ای را منعکس نمی‌کند و از این رو بی‌ضرر می‌باشد.
در این روش، بیمار روی یک تخت دراز می‌کشد سپس تکنسین یا پزشک مربوطه، یک دستگاه را روی قسمتی از بدن فرد حرکت می‌دهد. کار این مبدل، ارسال امواج صوتی است که سبب تصویربرداری از بافت درون بدن می‌شود. همچنین این مبدل امواجی که از آن‌ها عبور می‌کند را نیز تصویربرداری کرده و ضبط می‌کند. در واقع دستگاه سونوگرافی تصاویری از امواج صوتی را به وجود می‌آورد.
تصویربرداری با استفاده از سونوگرافی عملی بدون خطر و بدون درد می‌باشد. برای انجام تصویربرداری با استفاده از سونوگرافی یک مبدل کوچک (پروب) و ژل را به طور مستقیم روی پوست قرار می‌دهند. در این حالت، امواج صوتی با فرکانس بالا با استفاده از پروب و از طریق ژل به بدن انتقال پیدا می‌کنند.
سونوگرافی از طریق ارزیابی آسیب‌های بدن می‌تواند بیماری‌ها را تشخیص دهد. در واقع، سونوگرافی یک روش خوب برای بررسی اندام‌های داخلی بدن است که این اندام‌ها شامل موارد زیر می‌شوند.
⦁ قلب و عروق خونی مثل آئورت شکمی و شاخه‌های اصلی آن
⦁ کبد
⦁ کیسه صفرا
⦁ طحال
⦁ پانکراس
⦁ کلیه‌ها
⦁ مثانه، رحم، تخمدان‌ها وسونوگرافی بارداری
⦁ چشم‌ها
⦁ تیروئید و غدد پاراتیروئید
⦁ اسکروتوم (بیضه‌ها)
⦁ مغز نوزادان، لگن نوزادان و ستون فقرات در نوزادان بافت نرم و پستان
⦁ الاستوگرافی کبد (فیبرواسکن)
⦁ و الاستوگرافی توده‌های پستانی
فرد موردنظر برای انجام سونوگرافی باید بلوز و شلوار راحتی به تن داشته باشد. اگر لباس‌ها و جواهرات در محل مورد بررسی قرار دارند، ممکن است نیاز باشد آن‌ها را درآورید. برای انجام برخی از اسکن‌ها ممکن است از شما خواسته شود که دو ساعت قبل از سونوگرافی، تا ۶ لیوان آب بنوشید و برای اینکه مثانه قبل از اسکن پر باشد، از ادرار جلوگیری کنید.
یکی از روش‌های پیشرفته تصویر برداری پزشکی ام آر آی یا تصویربرداری با تشدید مغناطیس است. در برخی از روش‌های تصویربرداری با اشعه ایکس مانند رادیوگرافی یا سی‌تی‌اسکن، بدن فرد در معرض تابش مقداری اشعه یونیزان قرار می‌گیرد که در صورت بالاتر رفتن از حد مشخصی، اشکالاتی در کارکرد سلول‌ها به وجود می‌آید. این در حالی است که در ام آر آی از اشعه ایکس استفاده نمی‌شود. از آنجایی که امواج مورد استفاده در ام آر آی از نوع امواج رادیویی و مغناطیسی هستند، آسیبی به بدن نمی‌رسانند و این روش دردناک نمی‌باشد.
دستگاه ام آر آی شبیه به یک اتاق کوچک است که درون آن تونلی وجود دارد. در جلوی این تونل تختی قرار دارد که بیمار با دراز کشیدن روی آن می‌تواند وارد محوطه تونلی شکل شود. زمانی که بیمار وارد دستگاه می‌شود، تخت موردنظر درون تونل حرکت کرده و تصویربرداری صورت می‌گیرد. تصویربرداری با ام آر آی نسبت به سی‌تی‌اسکن زمان بیشتری می‌برد و در این مدت بیمار باید بی‌حرکت باشد. اگر بیمار در طول تصویربرداری حرکت داشته باشد، این امر سبب می‌شود که تصویر بدست آمده واضح و دقیق نباشد و حالت محو به خود بگیرد. در طول ام آر آی ممکن از دستگاه صداهایی شنیده شود که طبیعی است.
در روش ام آر آی، بیمار در یک میدان مغناطیسی قوی قرار می‌گیرد، آنگاه امواج رادیویی به سمت او تابیده می‌شوند. در این زمان، امواج بدن در جواب این موقعیت امواج رادیویی دیگری از خود ساطع می‌نمایند. پس از ساطع شدن امواج از بدن بیمار، با استفاده از یک کامپیوتر پر قدرت تحلیل امواج نمایش داده می‌شود؛ به این صورت که روی مانیتور، سطح مقاطعی از اندام مربوطه نشان داده خواهد شد.
این روش تصویربرداری بسیار دقیق و پرقدرت است؛ از این رو برای تشخیص بیماری‌های و مشکلات موجود در بافت بدن از آن استفاده می‌شود. از جمله تفاوت‌های این روش با سی‌تی‌اسکن می‌توان به این مورد اشاره کرد که از روش ام آر آی برای بررسی مشکلات بافت‌های نرم بدن استفاده می‌شود در حالی که از روش سی‌تی‌اسکن اغلب برای بررسی آسیب‌های مربوط به استخوان و ضایعات استفاده می‌شود. از طریق ام آر آی می‌توان تصاویر بافت‌های نرم مثل غضروف، تاندون، لیگامان، عصب و رگ‌ها را به صورت بسیار واضح و دقیق مشاهده کرد. بنابراین، روش ام آر آی برای تشخیص مشکلات و آسیب‌های این بافت‌ها موثر است.
قبل از اینکه ام آر آی انجام شود ممکن است نیاز به تزریق دارو به بیمار باشد. در این صورت، اگر بیمار نسبت به دارویی حساسیت دارد باید آن را به اطلاع مسئول ام آر آی برساند. همچنین در صورتی که بیمار با تزریق دارو، احساس بدحالی در بدن خود داشت باید به پرسنل آنجا اطلاع دهد. دور کردن اشیا فلزی از فرد جزء دیگر نکاتی است که قبل از انجام ام آر آی باید انجام داد؛ زیرا در غیر این صورت امکان دارد جذب مغناطیس دستگاه شوند. همچنین اگر فردی از قبل در بدنش وسیله فلزی کار گذاشته شده باشد باید این موضوع را با پزشک در میان بگذارد.
رادیولوژی یکی دیگر از روش‌های تصویربرداری پزشکی است که از طریق آن، با استفاده از انرژی تابشی به تشخیص بیماری‌ها و درمان آن‌ها می‌پردازند. از طریق ابزار مربوطه، پزشکان می‌توانند مشکلی که در بدن وجود دارند را مشاهده کرده و درک نمایند. قبل از پیدایش این روش تصویربرداری، تنها در صورت مرگ هر فرد امکان بررسی ارگان‌های داخلی او وجود داشت. اگر چه در آن موقع پزشکان می‌توانستند به معاینه قسمت‌های بیرونی بدن بپردازند، به اندام‌ها و بافت‌های داخلی گوش بدهند و خروجی‌های مختلف از بدن را مشاهده کنند اما اغلب ساختارهای داخلی قابل مشاهده نبودند.
رادیولوژی یک روش تخصصی است که از طریق عوامل مختلفی چون عوامل فیزیکی، میدان مغناطیسی و . … به تولید تصاویر داخلی بدن می‌پردازد. تشخیص بیماری و در نتیجه درمان آن از طریق این تصاویر انجام می‌شود.
دستگاه‌های رادیولوژی با توجه به نوع کاربرد دارای شکل‌های مختلف هستند اما کلیت آن‌ها یکی است. در یک دستگاه رادیولوژی عمومی، یک لامپ تولید کننده اشعه ایکس قرار دارد که با بازویی به پایه‌ای با قابلیت حرکت در مسیرهای مختلف متصل شده است که از طریق آن می‌توان اشعه ایکس را به در جهت‌های موردنظر متمرکز کرد. در این نمونه دستگاه‌ها، علاوه بر اینکه امکاناتی برای پرتو درمانی و تابش پرتوها برای عکس‌برداری وجود دارد، گاهی لوازمی برای مشاهده هم‌زمان بخش در معرض تابش اشعه نیز وجود دارد.
با استفاده از رادیولوژی می‌توان اختلالات و آسیب‌های مختلفی را تشخیص داد. به طور کلی، رادیولوژی کاربردهای زیادی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
⦁ آسیب‌هایی که موجب کمر درد می‌شوند (به جز آسیب‌های مکانیکی ستون فقرات)
⦁ تغییرات شکل ستون فقرات که با استفاده از رادیولوژی امکان تشخیص دقیق درجه انحنا وجود دارد.
⦁ لغزش مهره کمر یا ستون فقرات مثل اسپیدیلولیستزیس و آرتروز
⦁ عکس‌برداری از ریه
⦁ عکس‌های رنگی با کنتراست از مری، معده، کلیه و…
⦁ انجام بررسی‌های سریع و ساده از شکم، مری، معده، روده، کلیه‌ها، لوزه سوم، سنگ‌های کلیه و…
⦁ تشخیص شکستگی‌ها
از دیگر روش‌های تصویربرداری پزشکی که جزء روش‌های پیشرفته به حساب می‌آید، اسکن رادیو ایزوتوپ یا اسکن استخوان است. استفاده از این روش کمک زیادی به تشخیص بیماری‌های مختلف از جمله بیماری‌های مرتبط با سیستم حرکتی بدن می‌کند.
در این روش مقداری از یک ماده رادیواکتیو به بدن بیمار تزریق می‌شود. ماده رادیو اکتیو که برای اسکن رادیوایزوتوپ استفاده می‌شود، انواع مختلفی دارد. اینکه دقیقاً چه ماده‌ای برای هر بیمار استفاده شود بستگی به این دارد که پزشک موردنظر در صدد تشخیص چه نوع ضایعه‌ای است.
این نوع تصویربرداری برای تشخیص بیماری‌های مختلفی چون بیماری‌های غدد داخلی، بیماری‌های قلبی، بیماری‌های ریوی و … مورد استفاده قرار می‌گیرد. ماده رادیو اکتیو مورد استفاده برای هر کدام از این بخش‌ها متفاوت است ولی همه آن‌ها از یک ویژگی مشترک برخوردارند: آن‌ها به سرعت از بین می‌روند. از زمانی که این ماده‌ها تولید می‌شوند فقط چند روز فرصت وجود دارد؛ گاهی هم این مدت زمان ممکن است تنها چند ساعت باشد. بنابراین مراکزی که اسکن رادیوایزوتوپ جزء خدماتشان است باید مواد موردنظر را به صورت روزانه تأمین کنند.
در صورتی که هدف تصویربرداری تشخیص بیمارها و ضایعات مربوط به استخوان باشد از ماده رادیو اکتیو به نام تکنسیم technetium استفاده می‌شود. پس از اینکه ماده رادیواکتیو تکنسیم به بدن بیمار تزریق شد، جذب بدن بیمار می‌گردد و به این شکل شروع به تابش اشعه گاما می‌کنند. در این زمان، بیمار روبه‌روی یک دوربین مخصوص قرار می‌گیرد تا اشعه تابیده شده از او، وارد دوربین شده و سپس به عکس تبدیل گردد. در این حالت، قسمت‌هایی از بدن که دچار ضایعه شده‌اند، ماده رادیواکتیو را به سمت خود جذب می‌کنند که سبب افزایش تابش اشعه گاما در محل موردنظر می‌گردد. وقتی که شدت بازتابش اشعه مورد بررسی قرار بگیرد، قسمت‌هایی از استخوان که آسیب دیده، مشخص می‌شود. مشکلاتی از قبیل بیماری‌های روماتیسمی، شکستگی‌های استخوان، عفونت‌ها و تومورهای استخوانی سبب می‌شوند در محل موردنظر جذب ماده رادیو اکتیو و در نهایت تابش بیشتر باشد.
سی تی اسکن یا توموگرافی کامپیوتری یک روش پیشرفته تصویربرداری پزشکی به شمار می‌آید. این روش تصویربرداری پس از رادیوگرافی ساده، بیشترین کمک را در خصوص بررسی ضایعات سیستم حرکتی ارائه می‌دهد. اهمیت این روش تصویربرداری تا تا جایی است که امروزه به یک بخش بسیار مهم در تشخیص و درمان بیماری‌ها تبدیل شده است.
دستگاه سی‌تی‌اسکن در درون اتاقی قرار دارد که دارای هوای نسبتاً خنکی می‌باشد. این دستگاه شبیه به یک حلقه بزرگ است که درون آن یک تخت قرار دارد. فرد موردنظر باید روی تخت دراز بکشد آنگاه تخت داخل حلقه شروع به حرکت می‌کند و منبع اشعه ایکس در اطراف حلقه است.
انجام این روش تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس انجام می‌شود. تشخیص با استفاده از اشعه به این صورت است که باریکه نازکی از اشعه ایکس به بدن فرد تابیده می‌شود. اشعه موردنظر از همه بافت‌هایی که در مسیر خود قرار دارد، گذر کرده و بخشی از آن که از مقابل اندام خارج می‌شود به وسیله دتکتور یا آشکارسازهای حساسی دریافت می‌شود. این دتکتورها عمل تبدیل اشعه را به جریان الکتریکی انجام می‌دهند. این فرایند حدود هزاران بار از زوایای مختلف به طور مکرر انجام می‌شود.
باریکه اشعه ایکس از زوایای مختلف به داخل اندام می‌تابد سپس خروجی آن در قسمت روبه‌رو اندام مورد اندازه‌گیری قرار می‌گیرد. بر این اساس، اطلاعات زیادی به شکل میزان‌های مختلف شدت جریان الکتریکی جمع‌آوری می‌شود و سپس به کامپیوتر مرکزی مخصوص سی‌تی‌اسکن ارسال می‌گردد. اطلاعات مربوطه توسط کامپیوتر پردازش می‌شود و نتیجه آن به شکل تصاویر متعددی روی مانیتور دستگاه به نمایش درمی‌آید. گاهی در صورتی که نیاز باشد تصاویر موردنظر به صورت فیلم نیز چاپ می‌شوند. سی‌تی‌اسکن نسبت به رادیوگرافی ساده تصاویر دقیق‌تری را از شکل استخوان‌ها و سایر بافت‌های بدن ارائه می‌دهد. با روش سیتی اسکن حتی امکان مشاهده داخل استخوان نیز وجود دارد.
روش تصویربرداری سی‌تی‌اسکن برای موارد مختلفی کاربرد دارد که عبارت‌اند از:
⦁ تشخیص اختلالات عضلانی و اسکلتی مثل تومورها یا شکستگی‌های مربوط به استخوان
⦁ تشخیص محل دقیق تومور، عفونت یا لخته خونی
⦁ راهنما برای روش‌هایی مثل جراحی، بیوپسی و پرتودرمانی
⦁ تشخیص برخی از بیماری‌ها مثل سرطان، بیماری‌های قلبی، ندول ریوی و توده‌های کبدی
⦁ تشخیص جراحات و خونریزی‌های داخلی
قبل از اینکه سی‌تی‌اسکن انجام شود لازم است بیمار به برخی از نکات توجه نماید. اگر فرد موردنظر باردار است باید قبل از سی‌تی‌اسکن به پزشک اطلاع دهد. با توجه به اینکه در این روش تصویربرداری از اشعه ایکس استفاده می‌شود باید باردار بودن بیمار چک شود؛ چرا که انجام سی‌تی‌اسکن در سه ماه اول بارداری ممکن است سبب مشکلاتی برای جنین شود. از این رو، انجام آن در این دوره با ممنوعیت روبه‌رو می‌باشد. نکته دیگری که باید در سی‌تی‌اسکن موردتوجه قرار بگیرد بی‌حرکت بودن بیمار در طی فرایند سی‌تی‌اسکن است؛ زیرا در غیر این صورت عکس‌های تهیه شده، وضوح خود را از دست می‌دهند. علاوه بر این‌ها، در زمان سی‌تی‌اسکن، لباس روی اندام مورد آزمایش باید کاملاً ساده و نازک باشد و جسم فلزی درون یا روی آن نباشد.
جستجو
دسته بندی مقالات
آخرین مقالات
برچسب ها
درمانگاه شبانه روزی نیاوران با همکاری بخش خصوصی تاسیس شده است. این درمانگاه با بهره گیری از بهترین متخصصان در زمینه های مختلفی مانند دندانپزشکی، فیزیوتراپی، رادیولوژی و سونوگرافی، ازمایشگاه و اورژانس به ارائه خدمات با کیفیت در منطقه نیاوران پرداخته است.
تمامی حقوق این سایت متعلق به درمانگاه نیاوران می باشد.
